Cách chăm sóc người già bị tiểu đường đúng phương pháp sẽ giúp gia đình kiểm soát tình trạng bệnh hiệu quả và nâng cao chất lượng cuộc sống của người lớn tuổi trong gia đình. Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc bệnh 65 tuổi lên đến 18-20%, việc hiểu rõ và áp dụng các chế độ ăn uống đến vận động và quản lý thuốc men hợp lý, sẽ giúp kéo dài tuổi thọ. Vì thế chăm sóc đúng cách sẽ thay đổi rõ rệt sức khỏe cho người bệnh.
Cách chăm sóc người già bị tiểu đường đúng và hiệu quả
Cách chăm sóc người già bị tiểu đường đúng và hiệu quả không phải là chữa khỏi hoàn toàn bệnh, mà là kiểm soát mức insulin ổn định, giảm các triệu chứng của đường máu cao và phòng ngừa biến chứng. Người nhà cần hiểu rằng, bệnh tiểu đường là loại bệnh mạn tính, cần dùng thuốc suốt đời, hiện vẫn chưa có phương pháp điều trị dứt điểm. Hầu hết các biện pháp chữa trị hiện nay là dùng thuốc Tây y kết hợp điều chỉnh lối sống và chế độ ăn uống để kiểm soát các chỉ số đường huyết ở mức ổn định. Thông thường, chỉ số đường huyết của người cao tuổi sẽ cao hơn so với người trẻ, cụ thể:
- Khi đói: 4 - 7.2 mmol/l
- Sau ăn 2 giờ: < 10 mmol/l
- HbA1C: 6.5% - 7%
Cách chăm sóc người già bị tiểu đường đúng và hiệu quả
Ăn đủ 4 nhóm chất và kiểm soát lượng carbohydrate
Cần đảm bảo cân đối các nhóm chất dinh dưỡng và kiểm soát lượng carbohydrate. Đối với người già, việc xây dựng chế độ ăn phù hợp còn cần chú ý đến các vấn đề như khả năng nhai nuốt, tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng. Theo Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA), người già nên áp dụng chế độ ăn đa dạng, giàu chất xơ và protein, hạn chế đường đơn giản và chất béo bão hòa.
Người bị bệnh nên thay đổi thói quen ăn uống như:
- Chia nhỏ bữa ăn: Thay vì 3 bữa chính, nên chia thành 5-6 bữa nhỏ trong ngày để tránh tăng đường huyết đột ngột.
- Cân đối dinh dưỡng: Mỗi bữa ăn nên có đủ protein, chất xơ, carbohydrate phức hợp và chất béo lành mạnh.
- Kiểm soát lượng carbohydrate: Nên phân bổ đều lượng carbohydrate trong các bữa ăn, ưu tiên carbohydrate phức hợp.
- Đảm bảo đủ nước: Người cao tuổi thường có cảm giác khát giảm, cần nhắc nhở uống đủ 1.5-2 lít nước mỗi ngày.
Ngày | Sáng | Trưa | Tối |
|---|---|---|---|
Ngày 1 | Cháo yến mạch nấu với sữa không đường, thêm một quả táo nhỏ | Cá hấp với rau cải, 1/3 bát cơm gạo lứt | Canh rau củ, đậu phụ hấp, 1/4 bát cơm |
Ngày 2 | Bánh mì nguyên cám với trứng luộc và rau xanh | Thịt gà luộc, rau muống luộc, 1/3 bát cơm | Canh bí đỏ, cá kho tương, rau xào, 1/4 bát cơm |
Ngày 3 | Súp rau củ với thịt nạc | Bún với rau sống và thịt bò xào ít dầu | Canh chua, cá nướng, rau luộc, 1/4 bát cơm |
Ngày 4 | Cháo thịt nạc với rau củ | Salad rau trộn với thịt gà, dầu olive | Canh cải, đậu phụ sốt cà chua, rau xào, 1/4 bát cơm |
Ngày 5 | Sữa chua không đường với hạt chia và quả mọng | Trưa: Cơm gạo lứt với cá nướng và rau xào | Canh rau, thịt heo nạc kho, rau luộc |
(Trên đây là thực đơn mẫu 5 ngày với 3 bữa chính dành cho người già)
Vận động phù hợp và kiểm soát cân nặng
- Tăng độ nhạy insulin, giúp cơ thể sử dụng insulin hiệu quả hơn
- Giảm lượng đường trong máu.
- Cải thiện tuần hoàn máu, giảm nguy cơ biến chứng tim mạch.
- Tăng cường sức mạnh cơ bắp và xương khớp.
- Cải thiện tâm trạng, giảm stress và lo âu.
- Hỗ trợ kiểm soát cân nặng.
Các bài tập cho người già bị bệnh tiểu đường?
- Đi bộ: Đây là bài tập đơn giản, dễ thực hiện và hiệu quả. Nên đi bộ 30 phút mỗi ngày, 5 ngày/tuần.
- Bơi lội: Giúp vận động toàn thân mà không gây áp lực lên khớp. Nên bơi 2-3 lần/tuần, mỗi lần 30 phút.
- Tập thái cực quyền hoặc yoga nhẹ nhàng: Cải thiện sự cân bằng, linh hoạt và thư giãn tinh thần.
- Đạp xe tại chỗ: An toàn và dễ kiểm soát cường độ.
- Các bài tập tăng cường cơ: Sử dụng dây thun hoặc tạ nhẹ, tập 2-3 lần/tuần.
Cách để kiểm tra đường huyết trước và sau khi tập thể dục chính xác?
- Luôn kiểm tra đường trước và sau khi tập
- Mang theo đồ ăn nhẹ hoặc kẹo để xử lý khi tụt đường
- Uống đủ nước trước, trong và sau khi tập
- Mang giày phù hợp để bảo vệ bàn chân
- Tránh tập luyện khi đường quá cao (>250 mg/dL) hoặc quá thấp (<100 mg/dL)
- Bắt đầu với cường độ nhẹ và tăng dần
- Dừng ngay khi có dấu hiệu khó thở, đau ngực, chóng mặt
Theo dõi, kiểm soát đường huyết
Là mục tiêu hàng đầu trong điều trị bệnh ở người già. Việc duy trì lượng đường ổn định giúp ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm và cải thiện chất lượng cuộc sống. Đối với người già, mục tiêu kiểm soát thường linh hoạt hơn so với người trẻ, tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe tổng thể.
Theo hướng dẫn của ADA, lượng đường cho người già được phân loại như sau:
- Người khỏe mạnh: HbA1c ≤ 7.5%, lúc đói 5-7.2 mmol/L, sau ăn < 10 mmol/L.
- Người có sức khỏe trung bình: HbA1c ≤ 8.0%, lúc đói 5-8.3 mmol/L.
- Người có sức khỏe kém: HbA1c ≤ 8.5%, tránh hạ đường và các triệu chứng tăng đường huyết.
Cách theo dõi đường huyết tại nhà
Công nghệ hiện đại giúp việc kiểm soát trở nên dễ dàng và chính xác hơn. Người già cần được hướng dẫn cách kiểm soát đường huyết tại nhà một cách hiệu quả. Có hai phương pháp chính:
1. Máy đo đường huyết truyền thống:
- Đo 2-4 lần/ngày: trước bữa ăn, 2 giờ sau ăn, trước khi ngủ.
- Ghi chép kết quả vào sổ theo dõi.
- Mang theo khi đi khám để bác sĩ đánh giá.
2. Hệ thống theo dõi đường huyết liên tục (CGM):
- Cung cấp dữ liệu đường huyết liên tục 24/7.
- Cảnh báo khi đường huyết quá cao hoặc quá thấp.
- Nghiên cứu mới cho thấy tỷ lệ chấp nhận CGM cao ở người cao tuổi, với tỷ lệ tuân. thủ đạt 81%.
- Phù hợp với người thường xuyên bị hạ đường huyết hoặc đường huyết không ổn định.
Hướng dẫn cách theo dõi đường huyết tại nhà chi tiết
Trên thị trường hiện nay cung cấp rất nhiều loại máy test lượng đường khác nhau nhưng không phải loại nào cũng đảm bảo chất lượng, vì thế việc lựa chọn loại máy tốt không hề dễ dàng. Dưới đây là các loại máy sử dụng tại nhà được nhiều người quan tâm và lựa chọn.
Máy Accu-Chek Active Roche: Có xuất xứ từ nước Đức. Loại máy đo này được hoạt động dựa trên công nghệ đo ứng dụng cảm ứng sinh học, đồng thời có chức năng tự động cài mã. Để kiểm tra, bạn chỉ cần khoảng 10 giây, rất nhanh chóng và thuận tiện. Máy có thể ghi nhớ được hơn 500 kết quả và kèm theo đó là chi tiết ngày tháng cũng như thời gian đo. Đặc biệt, máy còn có thể tính được kết quả đo trung bình trong vòng 7 ngày, 14 và 30 ngày.
Máy MediUSA Gm3300: Đây là loại máy test rất nổi tiếng, có xuất xứ từ Mỹ và kết quả đo có tỷ lệ chính xác cao. Nếu muốn xem lại kết quả đo, bạn có thể thực hiện dễ dàng vì máy có thể lưu trữ được hơn 200 kết quả.
Dấu hiệu hạ đường huyết cần gặp bác sĩ ngay
Hạ đường huyết ở người già có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt là nguy cơ té ngã và chấn thương.
Dấu hiệu hạ đường huyết cần đi khám
Các dấu hiệu cần chú ý bao gồm:
- Đổ mồ hôi bất thường, run rẩy.
- Đói cồn cào, buồn nôn.
- Nhịp tim nhanh, hồi hộp.
- Chóng mặt, nhìn mờ.
- Lú lẫn, khó tập trung.
- Thay đổi tâm trạng đột ngột, cáu gắt.
- Yếu ớt, mệt mỏi.
*Nếu người bệnh có các triệu chứng trên và đo đường huyết dưới 3.9 mmol/L, cần xử lý ngay bằng cách cho người bệnh uống nước hoặc ăn thực phẩm có đường. Nếu tình trạng không cải thiện sau 15 phút hoặc người bệnh bất tỉnh, cần gọi cấp cứu ngay lập tức.
Dấu hiệu tăng đường huyết cần đi khám
Quản lý đường huyết hiệu quả đòi hỏi việc nhận biết sớm các dấu hiệu tăng đường huyết.
Dấu hiệu tăng đường huyết cần đi khám bác sĩ
Cần đưa người bệnh đi khám khi có các dấu hiệu sau:
- Khát nước liên tục, đi tiểu nhiều.
- Mệt mỏi kéo dài không rõ nguyên nhân.
- Đường huyết đo tại nhà liên tục trên 13.9 mmol/L.
- Thở nhanh, hơi thở có mùi trái cây (mùi acetone).
- Buồn nôn, nôn mửa.
- Đau bụng.
- Lú lẫn, ngủ gà.
*Đặc biệt, nếu đường huyết trên 16.7 mmol/L kèm theo các triệu chứng trên, có thể là dấu hiệu của tình trạng nhiễm toan ceton do đái tháo đường - một biến chứng nguy hiểm cần được điều trị y tế khẩn cấp.
Như đã đề cập, cách chăm sóc người già bị tiểu đường đúng và hiệu quả không phải là điều trị dứt điểm bệnh mà là duy trì lượng đường ở mức ổn định. Các biện pháp điều trị bao gồm áp dụng chế độ dinh dưỡng hợp lý, quản lý thuốc đúng cách, khuyến khích vận động, và hỗ trợ tâm lý, bạn có thể giúp người thân sống khỏe mạnh và hạnh phúc.
