Chăm sóc giấc ngủ cho người cao tuổi là vấn đề được nhiều gia đình quan tâm vì theo thống kê từ các chuyên gia, có đến 30-40% người già gặp tình trạng rối loạn giấc ngủ tại Việt Nam. Càng lớn tuổi, việc ngủ sâu càng dần trở thành điều xa xỉ do bị ảnh hưởng bởi nhiều tác nhân khác nhau. Vì thế, con cháu và người chăm sóc cần phải trang bị những kiến thức và phương pháp phù hợp để hỗ trợ cho ông bà, cha mẹ của mình. Đồng thời, người chăm sóc cần hiểu rõ và cân nhắc khi sử dụng thuốc hỗ trợ và các mẹo dân gian để cải thiện giấc ngủ cho người thân.
Nguyên nhân gây ra mất ngủ ở người cao tuổi
Để chăm sóc giấc ngủ cho người cao tuổi, đầu tiên cần tìm hiểu những nguyên nhân phổ biến khiến người già gặp tình trạng khó ngủ hoặc ngủ không ngon giấc. Một số lý do dễ thấy như:
- Hệ quả của quá trình lão hóa: khi bước vào giai đoạn trung niên hoặc cao tuổi, cơ thể sẽ ít sản xuất các hormone giúp điều hòa giấc ngủ như melatonin. Đồng thời các tế bào thần kinh trở nên suy giảm chức năng so với người trẻ khiến người lớn tuổi dễ tỉnh giấc vào ban đêm.
- Các bệnh lý nền: Người cao niên thường sẽ mắc các bệnh lý như viêm khớp, tiểu đường, cao huyết áp, đái tháo đường, tim mạch... Những căn bệnh mãn tính này không chỉ ảnh hưởng đến thể chất mà còn gây ra nhiều bất tiện trong sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt là giấc ngủ.
- Chế độ ăn uống, sinh hoạt chưa hợp lý: Bữa ăn thiếu dinh dưỡng hay sinh hoạt không đúng giờ giấc cũng là một trong những tác nhân gây ảnh hưởng đến khoảng thời gian nghỉ ngơi của người lớn tuổi. Điều này không chỉ khiến sức khỏe suy yếu và còn khiến giấc ngủ chập chờn, kém chất lượng.
- Yếu tố tâm lý: Người lớn tuổi thường dễ mẫn cảm và hay suy nghĩ nhiều về con cháu, gia đình và những vấn đề trong cuộc sống dẫn đến căng thẳng thần kinh và ngủ không ngon giấc.
Nguyên nhân gây ra mất ngủ ở người cao tuổi
5 Cách chăm sóc giấc ngủ cho người cao tuổi
Để giúp người cao tuổi có được những đêm ngon giấc và tinh thần thoải mái hơn mỗi ngày, điều quan trọng là cần áp dụng các phương pháp chăm sóc phù hợp. Dưới đây là 5 cách đơn giản nhưng hiệu quả, có thể thực hiện ngay tại nhà để cải thiện chất lượng giấc ngủ cho người lớn tuổi.
5 Cách chăm sóc giấc ngủ cho người cao tuổi
Bổ sung dinh dưỡng từ thực phẩm
Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học là phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả trong việc cải thiện thời gian nghỉ ngơi cho người lớn tuổi. Người thân trong gia đình có thể bổ sung các nhóm chất dinh dưỡng cần thiết cho ông bà, cha mẹ bằng cách kết hợp thêm nhiều loại thực phẩm tốt cho hệ thần kinh. Một số loại thực phẩm được gợi ý như sau:
- Thực phẩm chứa nhiều chất xơ: rau củ quả và trái cây tươi như bông cải, đậu Hà Lan, atiso, khoai lang, bơ, lê, táo,...
- Thực phẩm chứa nhiều vitamin B, C, D, E: cam, quýt, trứng, bò, sữa, cá biển,...
- Thực phẩm chứa nhiều khoáng chất và melatonin: quả hạch, mật ong, quả óc chó, yến mạch,...
- Nên hạn chế các món chiên xào, cay nóng vì dễ gây đầy bụng, khó tiêu và ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe tổng thể. Đặc biệt, cần tránh ăn tối quá no hoặc ăn sát giờ đi ngủ. Bởi điều này có thể khiến dạ dày phải hoạt động nhiều vào ban đêm, làm giấc ngủ trở nên chập chờn, khó sâu. Một bữa tối nhẹ nhàng, dễ tiêu sẽ là lựa chọn lý tưởng để hỗ trợ giấc ngủ ngon hơn.
Xây dựng lịch sinh hoạt điều độ
Khi tuổi càng cao, đồng hồ sinh học của con người càng trở nên nhạy cảm và thiếu ổn định, dễ gây ra sự rối loạn về giấc ngủ và thể chất, khiến cơ thể mệt mỏi suy giảm trí nhớ, sa sút tinh thần. Người lớn tuổi được khuyến khích nên tập thói quen sinh hoạt theo giờ giấc cố định mỗi ngày để cơ thể dần quen với nhịp sống sinh học. Chính vì vậy, việc xây dựng một lịch sinh hoạt điều độ, khoa học là giải pháp quan trọng.
Để chăm sóc giấc ngủ cho người cao tuổi, người thân cần chú ý nhắc nhở và duy trì thói quen sống lành mạnh, điều độ cho ông bà, cha mẹ. Con cháu nên cùng ông bà, cha mẹ thiết lập thời gian biểu cố định mỗi ngày cho việc ăn uống, nghỉ ngơi.
Có thể kết hợp thêm các bài tập vận động nhẹ nhàng như: Đi bộ, yoga, thể dục dưỡng sinh vào các buổi sáng. Những hoạt động này không chỉ hỗ trợ điều hòa tuần hoàn máu, tăng cường sức khỏe mà còn cải thiện tâm trạng, giảm căng thẳng để nâng cao sức khỏe và cải thiện tinh thần.
Tạo không gian ngủ thoải mái, thư giãn
Không gian phòng ngủ là một trong những yếu tố cần thiết giúp người cao tuổi ngủ ngon hơn. Một căn phòng yên tĩnh, gọn gàng và ấm cúng sẽ giúp tinh thần người lớn tuổi trở nên thư thái hơn, từ đó dễ đi vào giấc ngủ và hạn chế tình trạng trằn trọc giữa đêm. Khi thiết kế phòng ngủ cho người cao tuổi, cần ưu tiên sử dụng ánh sáng dịu nhẹ, tránh ánh sáng quá gắt hoặc đèn có tông màu lạnh gây cảm giác khó chịu.
Bên cạnh đó, nệm và gối nên chọn loại mềm vừa phải, hỗ trợ nâng đỡ cột sống, đồng thời cần được vệ sinh định kỳ để mang đến sự êm ái và thoải mái, giúp thư giãn mỗi khi đặt lưng xuống giường. Điều này rất cần thiết vì người lớn tuổi thường nhạy cảm và dễ bị tác động bởi môi trường xung quanh.
Người thân có thể sử dụng thêm các loại tinh dầu nhẹ như tinh dầu oải hương, tràm hoặc cam ngọt để khuếch tán nhẹ trong phòng,hoặc các bài nhạc du dương giúp thư giãn và dễ chịu. Đặc biệt hạn chế ồn ào hay tiếng động lớn có thể gây gián đoạn và khiến người cao tuổi tỉnh giấc giữa đêm.
Tránh lo âu, suy nghĩ nhiều trước khi ngủ
Yếu tố tâm lý ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe và giấc ngủ. Người lớn tuổi thường dễ suy nghĩ nhiều về những chuyện trong quá khứ, lo lắng cho cuộc sống của con cái dẫn đến tâm trạng không ổn định.
Điều này kéo dài không chỉ làm giấc ngủ bị gián đoạn mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể, gây mệt mỏi, suy giảm trí nhớ và tăng nguy cơ mắc các bệnh mãn tính. Vì vậy, việc quan tâm đến cảm xúc, lắng nghe và chia sẻ thường xuyên với là điều rất quan trọng.
Con cháu nên tâm sự, trò chuyện cùng với ông bà, cha mẹ mỗi ngày đồng thời xây dựng không khí vui vẻ, hòa thuận giữa các thành viên trong gia đình. Những cuộc trò chuyện hàng ngày, những cử chỉ quan tâm nhỏ như cùng ăn cơm, dắt đi dạo, hỏi han sức khỏe hay cùng xem một chương trình yêu thích cũng có thể mang lại sự an tâm và thư giãn tinh thần cho người lớn tuổi. Đây chính là liều thuốc ngủ tự nhiên và lâu dài trong quá trình chăm sóc người cao niên.
Sử dụng trà thảo dược
Sử dụng trà thảo dược là một phương pháp tự nhiên, an toàn để cải thiện chất lượng giấc ngủ và sức khỏe, đặc biệt phù hợp với người cao tuổi. Các loại trà như trà hoa cúc, trà hạt sen, trà gừng mật ong hay trà bạc hà được làm từ nguyên liệu thiên nhiên, chứa các hợp chất giúp thư giãn thần kinh, giảm căng thẳng và hỗ trợ giấc ngủ sâu. Một tách trà thảo dược ấm vào buổi tối, kết hợp với không gian yên tĩnh, ánh sáng dịu nhẹ, sẽ tạo điều kiện lý tưởng để cơ thể và tâm trí được nghỉ ngơi.
Nên hạn chế các loại thức uống chứa nhiều chất kích thích như cà phê, rượu bia hay nước tăng lực bởi sẽ gây áp lực lên tim mạch và các dây thần kinh, khiến cơ thể khó thư giãn và cản trở quá trình đi vào giấc ngủ. Để đạt hiệu quả tốt nhất, nên uống trà khoảng 1-2 giờ trước khi ngủ, tránh lạm dụng để không gây đầy bụng hoặc đi tiểu đêm.
Có nên dùng thuốc để chăm sóc giấc ngủ cho người cao tuổi không?
Có nên dùng thuốc để chăm sóc giấc ngủ cho người cao tuổi
Việc sử dụng thuốc để cải thiện giấc ngủ chỉ nên được thực hiện như phương án cuối cùng và phải được theo dõi bởi các bác sĩ, đặc biệt đối với người lớn tuổi, do tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không được kiểm soát chặt chẽ.
Một số trường hợp mất ngủ kéo dài, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần và thể chất, có thể được bác sĩ chỉ định dùng thuốc an thần hoặc hỗ trợ ngắn hạn. Cần phải sử dụng theo toa thuốc của bác sĩ kê đơn để tránh lạm dụng thuốc quá mức có thể gây ra tác dụng phụ như lú lẫn, đột quỵ,..
Thay vì lạm dụng thuốc, nên ưu tiên các biện pháp tự nhiên như: Điều chỉnh lối sống, kết hợp dinh dưỡng hợp lý và hỗ trợ bằng các sản phẩm có nguồn gốc thảo dược lành tính. Người chăm sóc nên ưu tiên các phương pháp tự nhiên, an toàn, bền vững để cải thiện và duy trì sức khỏe cho người lớn tuổi.
Mẹo dân gian giúp ngủ ngon
Mẹo dân gian giúp người cao tuổi ngủ ngon
Ngoài các phương pháp hiện đại, nhiều gia đình vẫn tin tưởng và áp dụng những mẹo dân gian truyền thống để giúp người lớn tuổi ngủ ngon hơn. Một số cách phổ biến có thể kể đến như: Massage nhẹ nhàng vùng lưng, cổ hoặc bàn chân trước khi ngủ, giúp kích thích lưu thông máu, thư giãn thần kinh và giảm cảm giác mệt mỏi.
Ngâm chân với nước ấm pha gừng hoặc muối thảo dược trong khoảng 15 - 20 phút mỗi tối cũng là một biện pháp hiệu quả, vừa giúp giữ ấm cơ thể, vừa tạo cảm giác dễ chịu, thoải mái. Các mẹo dân gian này giúp thư giãn cơ thể, cải thiện tuần hoàn máu, giảm căng thẳng và dễ dàng đi vào giấc ngủ.
Tuy nhiên, khi áp dụng các mẹo dân gian tại nhà, người thân và người chăm sóc cần chú ý đến thể trạng và tình hình sức khỏe của ông bà, cha mẹ. Nếu có các bệnh lý nền như: Cao huyết áp, tiểu đường, suy giãn tĩnh mạch,… Nên cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi thực hiện để đạt được hiệu quả như mong muốn.
Chăm sóc giấc ngủ cho người cao tuổi cần được quan tâm nhiều hơn trong thời điểm hiện nay, đặc biệt là khi nhu cầu về sức khỏe và chất lượng cuộc sống đang ngày càng nâng cao. Người thân cần chủ động tìm hiểu nguyên nhân gây ra mất ngủ ở người lớn tuổi để từ đó đưa ra phương pháp cải thiện, mang lại giấc ngủ ngon cho ông bà và cha mẹ của mình. Đó cũng là cách để biểu lộ tình yêu thương và sự quan tâm dành cho những người thân yêu trong gia đình.
