Tổng Quan Về Xuất Huyết Tiêu Hoá Do Loét Dạ Dày - Tá Tràng

Xuất huyết tiêu hóa do loét dạ dày - tá tràng là một tình trạng nguy hiểm, đặc biệt phổ biến ở người cao tuổi. Đây là biến chứng nghiêm trọng của bệnh loét dạ dày hoặc loét tá tràng, có thể gây mất máu nhiều, dẫn đến sốc và nguy hiểm đến tính mạng nếu không được xử lý kịp thời.

Người cao tuổi có nguy cơ cao mắc bệnh loét dạ dày - tá tràng do hệ tiêu hóa suy yếu, khả năng phục hồi kém và thường xuyên sử dụng thuốc kháng viêm giảm đau. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu, nguyên nhân và cách phòng ngừa sẽ giúp người chăm sóc bảo vệ sức khỏe của người cao tuổi tốt hơn.

1. Xuất Huyết Tiêu Hóa Do Loét Dạ Dày - Tá Tràng Là Gì?

Xuất huyết tiêu hóa (XHTH) là tình trạng chảy máu trong hệ tiêu hóa. Khi vết loét tại dạ dày hoặc tá tràng bị tổn thương sâu, chúng có thể làm vỡ mạch máu và gây xuất huyết.

- Loét dạ dày: Xảy ra khi lớp niêm mạc dạ dày bị tổn thương, tạo ra vết loét.
- Loét tá tràng: Tổn thương ở phần đầu của ruột non (tá tràng), thường gặp hơn so với loét dạ dày.

Loét dạ dày - tá tràng có thể tiến triển âm thầm, nhưng khi biến chứng xuất huyết xảy ra, người bệnh có thể đối diện với tình trạng mất máu nghiêm trọng.

2. Nguyên Nhân Gây Loét Dạ Dày - Tá Tràng Ở Người Cao Tuổi

Có nhiều yếu tố gây loét dạ dày - tá tràng và dẫn đến xuất huyết tiêu hóa, bao gồm:

2.1. Nhiễm Vi Khuẩn Helicobacter Pylori (H. pylori)

Vi khuẩn H. pylori là nguyên nhân chính gây loét dạ dày - tá tràng, làm tổn thương niêm mạc và tạo điều kiện cho axit dạ dày gây loét.

2.2. Sử Dụng Thuốc Kháng Viêm Không Steroid (NSAIDs)

Người cao tuổi thường sử dụng NSAIDs như ibuprofen, naproxen, aspirin để giảm đau do viêm khớp, thoái hóa khớp. Tuy nhiên, NSAIDs có thể làm mỏng lớp nhầy bảo vệ dạ dày, gây viêm loét.

2.3. Stress Và Rối Loạn Tâm Lý

Căng thẳng kéo dài có thể kích thích dạ dày tiết nhiều axit hơn, làm tăng nguy cơ loét và chảy máu.

2.4. Sử Dụng Rượu, Thuốc Lá

Rượu và thuốc lá làm tăng axit dạ dày, kích thích niêm mạc và làm chậm quá trình hồi phục của vết loét.

2.5. Bệnh Lý Kèm Theo

Những người cao tuổi mắc bệnh gan, thận, tim mạch hoặc đang điều trị bằng thuốc chống đông máu có nguy cơ cao bị xuất huyết tiêu hóa hơn.

3. Triệu Chứng Của Xuất Huyết Tiêu Hóa Do Loét Dạ Dày - Tá Tràng

Nhận biết sớm các dấu hiệu của xuất huyết tiêu hóa có thể giúp người bệnh được cấp cứu kịp thời.

3.1. Triệu Chứng Nhẹ

- Đau bụng âm ỉ hoặc đau dữ dội ở vùng thượng vị (giữa bụng trên).
- Chán ăn, buồn nôn, đầy hơi, khó tiêu.

3.2. Triệu Chứng Nặng (Xuất Huyết Tiêu Hóa Cấp Tính)

- Nôn ra máu: Máu có thể đỏ tươi hoặc nâu sẫm như bã cà phê.
- Đi ngoài phân đen: Phân có mùi khắm, màu đen do máu tiêu hóa trong ruột.
- Hoa mắt, chóng mặt, tụt huyết áp: Dấu hiệu mất máu nhiều.
- Mệt mỏi, da xanh xao, nhịp tim nhanh.

Nếu người cao tuổi xuất hiện các triệu chứng này, cần đưa đến bệnh viện ngay lập tức.

4. Chẩn Đoán Xuất Huyết Tiêu Hóa Do Loét Dạ Dày - Tá Tràng

Bác sĩ sẽ sử dụng các phương pháp sau để xác định nguyên nhân và mức độ xuất huyết:

- Nội soi dạ dày: Phương pháp quan trọng nhất giúp xác định vị trí chảy máu.
- Xét nghiệm máu: Kiểm tra tình trạng thiếu máu, đông máu.
- Chụp X-quang hoặc CT Scan: Trong trường hợp nghi ngờ thủng dạ dày hoặc biến chứng khác.

5. Điều Trị Xuất Huyết Tiêu Hóa Do Loét Dạ Dày - Tá Tràng

5.1. Điều Trị Cấp Cứu

- Truyền dịch, truyền máu để ổn định huyết áp nếu mất máu nhiều.
- Thuốc ức chế bơm proton (PPI) để giảm tiết axit dạ dày.
- Nội soi cầm máu: Sử dụng phương pháp đốt laser, tiêm xơ, hoặc kẹp cầm máu.

5.2. Điều Trị Duy Trì

- Kháng sinh diệt H. pylori nếu nguyên nhân là nhiễm khuẩn.
- Ngưng hoặc thay thế NSAIDs bằng thuốc giảm đau an toàn hơn như paracetamol.
- Phẫu thuật trong trường hợp xuất huyết tái phát hoặc loét thủng.

6. Phòng Ngừa Xuất Huyết Tiêu Hóa Ở Người Cao Tuổi

Để giảm nguy cơ loét dạ dày và xuất huyết tiêu hóa, người cao tuổi nên thực hiện các biện pháp sau:

- Kiểm tra vi khuẩn H. pylori định kỳ, đặc biệt nếu có tiền sử loét dạ dày.
- Hạn chế sử dụng NSAIDs hoặc dùng kèm thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày theo chỉ định bác sĩ.
- Chế độ ăn uống lành mạnh: Tránh đồ cay nóng, rượu bia, cà phê.
- Kiểm soát căng thẳng, ngủ đủ giấc.
- Tái khám định kỳ để phát hiện sớm các tổn thương dạ dày.

7. Khi Nào Cần Đưa Người Cao Tuổi Đến Bệnh Viện?

Người cao tuổi cần được cấp cứu ngay nếu có các dấu hiệu:

- Nôn ra máu, đi ngoài phân đen.
- Chóng mặt, ngất xỉu, huyết áp tụt.
- Đau bụng dữ dội không thuyên giảm.

Xuất huyết tiêu hóa do loét dạ dày - tá tràng có thể gây nguy hiểm tính mạng nếu không được điều trị kịp thời. Vì vậy, người chăm sóc cần theo dõi sát sao và có biện pháp phòng ngừa phù hợp.